Kỹ thuật lấy tinh heo đực rất quan trọng đối với quá trình thụ tinh nhân tạo cho heo. Vì nếu cách lấy tinh không đạt chuẩn sẽ ảnh hưởng đến công tác phối giống, khả năng thụ thai và chất lượng con giống của người chăn nuôi. Hãy cùng Voxivet tìm hiểu cách lấy tinh heo để đạt hiệu quả phối giống tốt nhất nhé!
Mục lục bài viết
Quá trình hình thành tinh trùng
Trước khi tìm hiểu kĩ thuật lấy tinh heo đực ta cần hiểu rõ quá trình hình thành tinh trùng diễn ra như thế nào?
Tinh dịch của heo có màu trắng đục và mùi đặc trưng “nồng hắc hơi tanh ”. Quá trình sản sinh ra tinh trùng từ trong ống dẫn tinh nhỏ, do tế bào Sectory sản sinh ra phần đầu trong dịch hoàn, sau đó phụ dịch hoàn sản sinh phần đuôi để hoàn chỉnh. Quá trình này được sản sinh liên tục trong dịch hoàn.
Tinh trùng rất nhạy cảm với sự thay đổi của môi trường nên dịch hoàn là nơi điều chỉnh môi trường tốt nhất cho tinh trùng nhằm duy trì hoạt lực tối đa cho chúng.
Lượng tinh dịch heo xuất bình quân khoảng 250 ml so với các loại gia súc khác lớn hơn rất nhiều. Thành phần tinh dịch đa số là chất đạm, nên trong khẩu phần ăn phải cung cấp nhiều chất đạm. Mật độ khai thác ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng tinh trùng, mật độ khai thác thích hợp là 5 ~ 6 ngày/ lần.
Khái niệm lấy tinh heo đực
Lấy tinh heo đực (tiếng anh là semen collection) là biện pháp tạo ra kích thích khiến heo bắn tinh giúp ta thu được tinh dịch. Đây là bước đầu tiên trong các bước thụ tinh nhân tạo. Nếu bước đầu tiên này thực hiện không đúng chuẩn thì các bước tiếp theo của quá trình thụ tinh nhân tạo sẽ gặp rất nhiều khó khăn.
Khi lấy tinh heo đực không được gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của heo, lượng tinh lấy ra phải sạch, mật độ tinh trùng phải cao, hoạt lực tốt, không gây sốc với tinh trùng. Như vậy mới đảm bảo được chất lượng tinh dịch thu được.
Ngoài ra, khi lấy tinh và pha chế cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc vệ sinh. Mục đích của công việc này là ngăn chặn đến mức tối đa sự xâm nhập các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài môi trường xung quanh. Nếu lạm dụng kháng sinh trong quá trình pha chế tinh có thể làm chất lượng tinh bị ảnh hưởng. Việc bổ sung kháng sinh vào tinh thường nhằm mục đích giết vi khuẩn vấy nhiễm trong tinh.
Các dụng cụ cần thiết để lấy tinh heo đực
Các dụng cụ cần thiết để lấy tinh heo đực bao gồm:
- Ly đựng tinh trùng
- Miếng lọc
- Bao tay cao su y tế
Ly đựng tinh dịch
Có nhiều loại ly sử dụng để chứa tinh dịch trong quá trình lấy tinh. Cần chọn loại ly phù hợp để đựng tình trùng từ khi lấy tinh nguyên chất đến khi pha lần 1 để có thể duy trì được nhiệt độ của tinh trùng.
Nên sát khuẩn ly đựng tinh dịch trước khi sử dụng. Các loại ly bảo ôn có tác dụng giữ nhiệt cho tinh dịch trong thời gian lấy tinh và có thể tái sử dụng sau khi sát trùng. Nhưng khi sử dụng một thời gian dài có thể gặp vấn đề về vệ sinh, nên tốt nhất chỉ chọn những loại ly sử dụng một lần.
Ngoài ra, nên chọn những ly có miệng rộng và có thể buộc miếng lọc tinh ở phía trên.
Miếng lọc
Miếng lọc sử dụng trong quá trình lấy tinh thường là gạc y tế. Miếng lọc được dùng để lọc các dị vật có trong tinh dịch, còn tinh nguyên được giữ lại. Nếu miếng lọc không tốt hoặc có nhiều bụi sẽ gây ra hiện tượng kết dính tinh trùng. Tinh trùng bị kết dính nhiều thì sẽ làm giảm chất lượng tinh dịch dẫn đến tỷ lệ đậu thai thấp. Vì vậy, cần vệ sinh tiệt trùng và kiểm tra kỹ miếng lọc trước khi sử dụng.
Bao tay cao su y tế
Kỹ thuật viên cần đeo bao tay cao su y tế đã được tiệt trùng trong suốt quá trình lấy tinh, từ lúc kích thích heo đến lúc lấy hết sạch tinh dịch. Để đảm bảo vệ sinh cho người thực hiện và tinh trùng không bị vấy bẩn.
Do tinh trùng rất nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ, áp lực thẩm thấu và môi trường sạch hay dơ nên các dụng cụ dùng để lấy và pha chế tinh cần phải sạch sẽ, ấm áp và khô ráo.
Các bước lấy tinh heo đực
Lấy tinh heo đực bao gồm 5 bước:
- Bước 1: chuẩn bị lấy tinh heo
- Bước 2: lấy tinh heo
- Bước 3: làm tinh heo
- Bước 4: bảo quản tinh dịch
- Bước 5: kiểm tra tinh dịch
Chuẩn bị lấy tinh heo
Trước khi tiến hành lấy tinh heo đực cần điều chỉnh nhiệt độ nước ở khay làm ấm từ 36 đến 38oC.
Chuẩn bị hỗn hợp nước cất và môi trường pha tinh rồi đặt vào khay làm ấm. Môi trường pha tinh trong hỗn hợp trên phải tan hoàn toàn.
Sử dụng giấy lọc loại dùng 1 lần phủ lên ca lấy tinh, đặt lên trên 3 đến 5 miếng gạc hoặc giấy hút. Buộc chặt lại bằng dây thun.
Giá nhảy ở chỗ lấy tinh lúc nào cũng phải sạch sẽ.
Lấy tinh heo
Sau khi đã lấy các dụng cụ thì di chuyển heo đực về ô chuồng có giá nhảy.
Khi heo đực hăng, đeo bao tay cao su y tế (loại dùng 1 lần) làm vệ sinh sạch nước tiểu có trong đường tiết niệu.
Dùng khăn giấy lau sạch sẽ xung quanh dương vật heo.
Sau đó, quấn 4~5 vòng giấy vệ sinh vào tay, nắm lấy dương vật vị trí hình xoắn ốc, tạo một lực vừa đủ hỗ trợ kéo nhẹ theo nhịp thúc của heo đực.
Hỗ trợ giúp heo đực tự đưa dương vật xuống. Bỏ không lấy phần tinh trong xuất ra ban đầu mà chỉ lấy phần đậm đặc.
Tạo một lực thích hợp lên dương vật của heo cho đến khi xuất tinh hoàn toàn.
Sau khi xuất tinh xong heo đực sẽ tự đi xuống. Chuyển phần tinh vừa lấy xong vào phòng pha chế.
Chuyển heo đực về chuồng ép. Ghi chép ngày lấy tinh lên bảng tên heo đực.
Làm tinh heo
Dùng cân để cân trọng lượng tinh.
Sử dụng ống pipet hút khoảng 1ml tinh nhỏ lên miếng lam kính để kiểm tra hoạt lực bằng kính hiển vi.
Khi kiểm tra hoạt lực nếu tinh trùng di chuyển dạng xoay vòng và tiến lên là tốt.
Tinh đã đếm số lượng tinh trùng sẽ được pha với môi trường theo tỷ lệ 1:1 ở lần 1.
Pha lần 2 thì pha với lượng cần sử dụng.
Từ lúc kiểm tra đến khi pha tinh không được quá 20 phút.
Chỉ pha một lượng vừa đủ cho trại dùng. Bỏ phần tinh thừa đi.
Chia phần tinh đã pha vào bịch đựng (một bịch trên 80ml).
Sau đó, dùng dụng cụ ép bịch lại.
Ghi số tai đực lên bịch tinh.
Ghi vào sổ hoạt lực, số lượng tinh lấy, số tinh sản xuất.
Sau khi làm xong đưa vào tủ bảo quản.
Bảo quản tinh dịch
Tủ bảo quản tinh dịch duy trì nhiệt độ tốt nhất từ 16~18oC.
Tinh bảo quản trên 3 ngày phải bỏ đi.
Nên đảo nhẹ tinh từ 3 đến 4 lần vào buổi sáng và buổi chiều.
Kiểm tra tinh dịch
Kiểm tra mẫu mỗi ngày vào buổi sáng hoặc chiều.
Nếu hoạt lực kém hoặc tinh chết nhiều thì có thể bỏ trước 3 ngày.
Sau khi nhỏ một hai giọt tinh vào lam kính phải dùng dụng cụ tăng nhiệt, sau đó mới kiểm tra.
Một số lưu ý khi lấy tinh heo đực
Khi tiến hành lấy tinh heo đực giống cần lưu ý một số điều sau:
- Khi di chuyển heo đực và lúc đưa heo lên giá lấy tính cần tránh gây kích động, chú ý các biện pháp an toàn lao động cho người thực hiện.
- Các dụng cụ dùng khi lấy tinh cần tiêu độc, tránh bụi rơi vào.
- Vệ sinh sạch sẽ khu vực bao quy đầu của heo đực, cạo lông khu vực này để tránh trong quá trình lấy tinh lông rớt vào trong tinh dịch.
- Chú ý không gây thương tích cho dương vật của heo đực.
- Trường hợp sử dụng âm đạo giả để kích thích heo đực thì chỉ nên sử dụng một lần.
- Duy trì nhiệt độ mát mẻ và độ sáng thích hợp trong khu vực lấy tinh.
- Mỗi lần lấy tinh cần lấy đến khi heo xuất tinh hết sạch hoàn toàn, không nên lấy giữa chừng rồi bỏ ngang.
- Khi thụ tinh nhân tạo, tinh dịch từ nơi có môi trường bảo vệ tốt nhất chuyển sang khu vực có môi trường không tốt bằng. Vì thế, tinh dịch cần được bảo quản cẩn thận. Một trong những điều cần phải ghi nhớ là không để tinh dịch bị sốc nhiệt. Khi lấy tinh nên sử dụng các loại ly đựng bảo ôn có khả năng điều chỉnh nhiệt độ.
- Khi thêm dung dịch pha vào thì nhiệt độ dung dịch pha nằm trong phạm vi chênh lệch từ 1 đến 3oC so với nhiệt độ tinh dịch.
Lấy tinh heo đực phải đúng kỹ thuật và cách bảo quản tinh phải chuẩn để đảm bảo chất lượng tinh trùng, mang lại hiệu quả thụ tinh nhân tạo được cao hơn, tăng năng suất và lợi nhuận cho người chăn nuôi. Hy vọng bài viết trên của Voxivet giúp thêm được bà con nhiều thông tin hữu ích về kỹ thuật lấy tinh heo.